KİMLER "ARANIYOR" ?
Yazar ve konuşmacı David Freemantle, Wanted (Aranıyor) isimli kitabını yazdığında 66 yaşındaydı. Bir gece yatakta uzanmışken aklına yeni bir fikir geldi: "Bazı insanlar iş bulmakta ya da bir işte kalıcı olmakta diğerlerine nazaran daha başarılıydı. Peki neden?"
Freemantle, bu soruyu yanıtlayan bir kitap yazmaya başladı. Yıl 2008, Eylül ayıydı ve küresel kriz ilk darbeyi ABD'ye vuruyordu, 533 bin kişi işten çıkarıldı. Kriz dalga dalga dünyaya yayıldı. 2009 Mart ayına gelindiğinde yalnızca ABD'de 663 bin kişi işsiz kalmıştı, işsizlik son 25 yılın en yüksek oranına ulaşmış ve yüzde 8.5 olmuştu.
Yetenek savaşının antitezini yazdı
Kitap "Wanted" adıyla, 2009 sonunda ABD'de yayınlandı. Freemantle'ın 16. kitabıydı (5 tanesi uluslararası best seller - en çok satan). Yazar kitabının ne kadar sattığını göremedi, çünkü Nisan 2010'da aramızdan ayrıldı.
Wanted, Optimist Yayınları tarafından "Aranıyor" ismiyle Türkçe'ye çevrilerek Kasım 2010'da kitapçılardaki yerini aldı. İngilizce'sini inceleme fırsatı bulduğum ve esprili dili nedeniyle oldukça eğlendiğim bu kitabın Türkçe'sini de hemen edindim.
Kitapta aslında bir antitez var. Biliyorsunuz, bugünün sıcak konusu "yetenek savaşı". Şirketler, kendilerini başarıdan başarıya koşturacak yeteneklerin peşinde. Ancak onları bulamıyorlar, çünkü yetenekler son derece kıt. Bulduklarını da kaybediyorlar, çünkü yetenekler için alternatif bol.
Freemantle, küresel kriz tecrübesinde çalışanların başına gelenlerden hareketle, yeteneğin bol, alternatifin az olduğunu söylüyor. Yoğun rekabet ortamında hiçbir işin "güvenli" olmadığı görüşünde. Bu nedenle çalışanlara "en çok aranan çalışan olmanın yollarını" anlatıyor.
Yazara göre her şirketin sahip olmak istediği çalışanlardan biri olmak için izlemek gereken 50 yol var. Ben size bu yolların hepsini yazmayacağım ama en çarpıcı bulduğum 3 tanesinden bahsedeceğim.
Aşık olun
Piyasada en aranır çalışan olmanın ilk yolu "Aşık olmak!"
"Başarılı insanları her nerede ararsanız, orada yaptıkları işi seven insanlar bulursunuz" diyor Freemantle. Birkaç yıl önce, oturduğum mahalledeki bankalardan birinde çalışan bir güvenlik görevlisini duymuştum (ismine Ali diyelim). Ali, aralarında babamın da yer aldığı emekliler tarafından çok seviliyordu. Bankaya oldukça fazla sayıda emekli (maaş çekmek için) gidiyordu. Ali hepsini kapıda karşılıyor, içeri alıp oturtuyor, çay-kahve söylüyor ve onlarla sohbet ediyordu. Bankada gerekli yerlere yönlendiriyor, ATM'den para çekemeyenlere yardımcı oluyordu. Emekliler Ali'ye, Ali işine aşıktı.
İşe ilk başladığım yıllarda kafamı her kaldırdığımda gördüğüm bir sekreter vardı. Sekreter yılın 9 ayında hasta, kalan 3 ayında raporluydu. İşinden o kadar nefret ederdi ki hastalanmak için soğukta üzerine bir şey almadan dışarı çıkar, günde iki paket sigara içer, hasta birini gördü mü sarılıp öpmek için elinden geleni yapardı. "Nefret ettikleri işleri yapan insanlar olduğunu görmekten daha kötü bir şey yoktur" diyor Freemantle kitabında.
Kendiniz olun
Beyin avcılığı yapan, çok sevdiğim bir arkadaşıma bir gün dert yanıyordum: "Benden iş kadını falan olmaz, ne tayyör giyebiliyorum, ne kendimi pazarlayabiliyorum, ne de para pazarlığı yapabiliyorum." Dedi ki, "Biz doğal Mine'yi seviyoruz, kendin gibi ol yeter."
Aranıyor kitabından seçtiğim ikinci yol bu: Kendin gibi olmak.
Freemantle, "Bir kuruluş içinde kendiniz olmak, o kuruluşun olmanızı istediği kişi olmaktan çok daha zorlayıcıdır. Genelde vicdan, uyulması beklenen kurallarla çatışır" diyor. Tamamen katılıyorum. Bugüne kadar hangi işlerden neden ayrıldığını ya da kovulduğunuzu düşünün. En azından birinde "sizi istemediğiniz şeyler yapmaya iten" ortamlar olduğunu görürsünüz. Asla "yalaka ve evet efendimci" biri olmayın, kendinize saygınızı yitirmeyin, çünkü karşınıza her zaman "her dediğini yapmanızdan hoşlanan" insanlar çıkmaz. Özellikle de farklı ve yaratıcı düşünmenin çok değerli olduğu bu çağda.
Diktatörler için çalışın
Aylardır işsiz olan bir arkadaşım nihayet bir iş görüşmesine gitmişti. Görüşmeden geldiğinde yorumu şuydu: "Genel müdürü görür görmez tüylerim ürperdi ama ondan çok şey öğrenebilirim. Bir iki yıl işkence çekmeye değer." Arkadaşım o işe girdi, bir diktatörün boyunduruğunda iki yıl işkence çekti ama üçüncü yılın başında genel müdürlük koltuğunda o oturuyordu. Üstelik ne saman altından su yürütmüştü ne entrikalar çevirmişti. Diktatör bizzat patron tarafından kovulmuştu. Şirkette, arkadaşım dışında genel müdürden şikayetçi olmayan kimse kalmamıştı çünkü.
Freemantle'ın kitabından aldığım son yol önerisi, işte bu zehirli insanlarla ilgili: Diktatörler için çalışın.
"Bir yıl bir diktatör için çalışmak, bir işletme okulundaki iki yıla bedeldir" diyor yazar. Diktatörleri muhteşem cümlelerle tanımlıyor: "Diktatörler tüm kararları verirler. En küçük ayrıntılara girerek çok titiz bir biçimde yönetirler. Sadece beyin takımları içinde yer alan bir avuç insanı dinlerler. İnsanların hislerine duyarsızdırlar ve aptalları hoş görmezler. Çoğu zaman değişken, öngörülemez ve mantıksızdırlar. Duygusal şiddetin aşırılıklarına eğilimlidirler. Bu açıdan, kendileri için çalışılacak mükemmel patronlardır. Biraz garip bir yolla olsa da onlardan çok şey öğrenebilirsiniz."
