Artık özgeçmişlerde (CV) cinsiyet ve medeni hal belirtmek, doğum yerini yazmak ya da fotoğraf koymak 'out'. Amerikan tarzı CV'lerin prim yaptığı günümüz iş dünyasında 'pozitif ayrımcılık' da tarihe karışıyor...
CV'NİZİ uzun zamandır güncellemediyseniz, bu işi bir an önce ele almanızda fayda var. Çünkü CV yazma yeni trendleri almış başını gidiyor. Hal böyleyken eski moda bir formatla iş başvurusunda bulunmak büyük hata olur. Üstelik pek çok kariyer sitesi bu konuda yol gösterecek şablonları (template) ücretsiz kullanıma sunuyor. Klasik yetkinlik bazlı CV'lerden modern iş deneyimi bazlı olanlara internette yer alan pek çok örneği rahatlıkla bilgisayarınıza indirebilir, bu şablon üzerinden gerekli değişiklikleri yaparak trendlere uygun yepyeni bir CV hazırlayabilirsiniz. Ayrıca örnekler arasında, sosyal medya müdürü ya da lojistik uzmanı gibi çeşitli meslek gruplarına yönelik CV'ler de bulunuyor. Bir de ipucu; kariyer sitesi Monster'ın bu konuda hazırladığı örnekler çok başarılı.
TECRÜBE ÖN PLANDA
İş dünyasına CV yazma konusunda hizmet veren Yazanolsa.com'un kurucusu ve yöneticisi Neslihan Işım, tüm dünyada 'ideal özgeçmiş'in tanımını, "yüzde 100 doğruluk ve sadelik" olarak özetliyor. Günümüzde Amerikan ve Avrupa tarzı CV'lere rağbet olsa da temel beklenti hala aynı; ister yeni mezun olsun isterse üst düzey yönetici, bilgilerin en 'sade' şekliyle ifade edilmesi ve 'doğru' olması bekleniyor. Ek olarak, özenli ve temiz bir format da önemli.
Neslihan Işım'a göre, işveren açısından kişinin kendisini temsil edecek dokümana verdiği önem, tüm sürece gösterdiği özenle eşdeğer kabul ediliyor. "Olmadığınız bir yerde sizi ifade etmesi için görevlendirilmiş doküman, hakkınızda ne söylüyor, çok mu konuşuyor, bilgi mi saklıyor, imla hatalarıyla mı dolu, fazla mı kaygılı" diyen Işım, tüm bunların önemli sorular olduğunu vurguluyor.
CV'lerde son trend daha çok Amerikan tarzındaki gibi kişisel özellikleri minimumda tutup ağırlığı 'tecrübe' ve 'yapılan işler'e vermek yönünde... Eskiden hobiler, eşin yaptığı iş ve çocuk sayısına kadar yazılırken artık iş tecrübeleri detaylandırılıyor. Ve alınan eğitimler, ödüller, üyesi olunan resmi ya da sosyal kuruluşlar, yürütülen projeler ayrı başlıklarda yer alıyor.
Bu arada son dönemde işverenler de ayrımcılık yaratmayacak kriterlerle ilan vermeye hassasiyet gösteriyor. Geçmişte ilanlarda görülen yaş, cinsiyet, medeni hal ve sigara kullanımı gibi tercihler artık açıkça belirtilmiyor. Başvurular değerlendirilirken bu kriterler dikkate alınıyor.
AMERİKAN TARZI TREND OLDU
Nicholson International Türkiye Genel Müdürü Mutlu Eroğlu da Türk iş dünyasının CV'lerde giderek Amerikan tarzına yaklaştığı görüşünde hem fikir. Bir dönem Avrupa formatında CV'lere sıklıkla rastladıklarını belirten Eroğlu, bunların görünüm dışında içerdikleri detay açısından alışılan CV'lerden pek farkı olmadığını belirtiyor. Şimdi yine Amerikan tarzının gündeme geldiğini ifade eden Eroğlu şunları söylüyor: "Amerikan tarzında, doğum tarihi, medeni durum, cinsiyet gibi detaylar olmadan, bunların yerine kişisel tecrübe, çalışılan yerler, yabancı dil bilgileri, eğitim detayları ve kişinin uzmanlık alanlarıyla ilgili fark yaratıcı detayların tümü yer alıyor. Amerikan tarzı CV'ler, kişinin yaptığı işi, daha doğrusu kişinin hangi işin adamı olduğunu; Avrupa tarzı CV'ler ise kişinin ne gibi işlerde çalışabileceğini anlatıyor."
Hemen belirtelim, Amerika'da "Kişinin yetkinlikleri kişisel bilgilerinden önce gelir" mantığıyla, medeni hal, doğum tarihi ve yeri gibi bilgiler CV'lerden çıkarılıyor. Bu bilgiler talep edildiğinde ise ayrımcılık konusu gündeme geliyor. İşte Türkiye'de de bu trende uyma yönünde bir eğilim var. Ancak hala pek çok firma için söz konusu bilgiler olmadan özgeçmişin eksik kabul edildiğini belirtelim...
FOTOĞRAF KALKIYOR
Özgeçmişlerle ilgili bir başka tartışma konusu ise fotoğraf. Neslihan Işım'ın bu konudaki düşünceleri şöyle: "Fotoğrafın artık kullanılmamasına kararı verilmeli ve bu tartışma son bulmalı. Bazı özel durumlar dışında, kişinin fiziksel özellikleri, sadece bir fotoğrafın ortaya koyabileceği kadarıyla karar verme sürecinde etkili olmamalı. Görüşme sırasında kişiyi bir bütün olarak değerlendirip kanaatinizi ortaya koymanız daha adil. Zaten Türkiye'de fotoğraflı CV'lere öyle kötü örnekler var ki, fotoğrafın ortadan kalkması herkesin yararına olabilir."
Bu arada Avrupa'da el yazısı analizi yapmak isteyen firmaların, özgeçmişi el yazısıyla istediği durumlara da rastlanıyor. Uzmanlara göre el yazısı, kişilik özellikleriyle ilgili bilgi veriyor. Ancak işe alım kararında ne kadar etkili olduğu tartışmaya açık.
REFERANS YAZILMIYOR
"Referanslar istendiği takdirde verilecektir" CV'lerin klasik cümlesi haline gelmiş durumda. Özellikle üst düzey yöneticilerin CV'lerinde 'referanslar' diye bir bölüm zaten bulunmuyor. Ancak uzman düzeyinde işe alımlarda firmalar referans kontrolü yapmak istiyor. Bu kontrolü yapma isteği de çoğu zaman görüşme sırasında belirtiliyor.
İK uzmanları, genç adayların referansları sıralarken yaptıkları önemli bir hayata dikkat çekiyor. O da tanıdıkları tüm üst düzey kişileri listelemek... Bu noktada önemli olanın kişinin profesyonel yaşamla ilgili referansları olduğunu belirten Neslihan Işım, "Deneyiminiz yoksa hocalarınız sizinle ilgili referans verebilirler. Ama milletvekili olan dayınızı listenize eklemek sadece komik olmak demektir" diyor.
Adecco Türkiye Executive Search Direktörü Akgül Can Beyhan'a göre, CV'ye yazılan referans bilgilerinin, ilgili kişilere bildirilmemesi en riskli konu. Çok olumlu giden bir süreçte referansı alınmak için aranan kişinin buna hazırlıksız yakalanması olumlu giden bir değerlendirme sürecinde soru işareti yaratabiliyor. Bu nedenle CV'ye mutlaka referans yazılacaksa ilgili kişilere önceden bilgi vermek ve izin almak gerektiğini belirten Beyhan şunları söylüyor: "Yine kişilere referans olduğu için bir e-postayla teşekkür etmek, başvurulan iş hakkında bilgi vermek şart. Bu durum, referansı verecek kişinin bir ön değerlendirme yapması, vereceği bilgileri toparlaması ve adayı kendi hafızasında canlandırması için yardımcı olur."
SOSYAL YAŞAM ÖNE ÇIKIYOR
CV yazımındaki yeni trendlerden biri de kariyer dışı aktivitelere yer vermek. Kariyer.net Genel Müdürü Yusuf Azoz, iş yaşamı ile özel yaşam dengesine büyük önem veren Y kuşağının, gönüllü faaliyetlere, yaptığı geliştirici seyahatlere ve hobilere daha geniş yer ayırmaya başladığına değiniyor. Hatta İK uzmanlarının da bu tür faaliyetlere, iş deneyimi ve mesleki yetkinliklerin yanı sıra kişisel gelişimin önemli unsurları olarak bakmaya başladığını söylüyor. Buna göre, örneğin üniversiteden yeni mezun olan bir aday, CV'sinde fazla iş deneyimi olamayacağından sosyal faaliyetlerini kişisel gelişimine yaptığı katkılarla anlatmasıyla öne çıkıyor.
ÖN YAZI AVANTAJ SAĞLIYOR
Özellikle üst düzey yöneticiler için, kariyer bilgilerini özetleyen 'hakkında' bölümünün önemi de giderek artıyor. İK uzmanları, tüm bilgileri bir CV formatıyla maddelemeye başlamadan önce, kişiyle ilgili kısa bir tanıtıcı metnin oldukça çarpıcı ve etkileyici olabildiğini vurguluyor.
Bu arada yeni mezun veya deneyimli, CV'ye ön yazı (cover letter) eklemenin adayı her zaman bir adım öne çıkardığını da belirtelim. Kişinin, o işi neden istediğini, hedeflerini CV'de tam olarak ifade etmesi mümkün değil. İşte bu noktada ön yazı devreye giriyor. Ön yazıyla adayın bunu işverene önceden aktarma şansı bulunuyor.
Akgül Can Beyhan, iyi kaleme alınmış bir ön yazının özellikle CV sahibinin gitmek istediği noktaya 'adresleme' yaptığını söylüyor. Beyhan, "Ön yazı, adayın çalışmak istediği organizasyonel kültür, fonksiyon, farklı sektörler ve yeni açılımlar noktasında CV'yi değerlendirene ipuçları verdiğinden orta ve üst düzey adaylar için oldukça önemli" diyor.
İLANLAR DA VİDEO FORMATINDA
Trendlerden biri de görüntülü CV. Böyle bir ürünü 2007 yılında hizmete sunan İK sitesi Kariyer.net, bu yolla adayların CV'lerine kendileriyle ilgili videoları da eklemelerini sağlıyor. Yusuf Azoz, özellikle sözlü iletişime dayalı olan satış, perakende ve çağrı merkezi temsilciliği gibi meslekler için bu videoların işveren açısından aydınlatıcı olabildiğini belirtiyor. Ancak teknik anlamda adayların bu videoları oluşturmakta zorluk çektiklerini, içerik anlamında da kendilerini nasıl ifade edecekleriyle ilgili yönlendirmeye ihtiyaç duyduklarını ekliyor.
İş ilanlarındaki yeni trendlere de dikkat çeken Azoz, "Giderek daha fazla işveren internet sitelerindeki iş ilanlarını video formatında yayınlayarak yeni jenerasyonun dikkatini çekmeye çalışıyor" diyor. Kariyer.net kısa süre önce bu ihtiyaca yanıt verecek altyapıyı oluşturup üye firmalara sunmaya başladı bile...
CV danışmanlığı alma modası başladı
Yöneticilere CV hazırlamaları konusunda danışmanlık hizmeti sunan Yazanolsa.com, öncelikle e-posta veya telefon yoluyla bilgi almak isteyen kişilere çalışma prensiplerini ve ödeme koşullarını anlatıyor. Onay aldıktan sonra kişinin son özgeçmişi inceleniyor. Bu özgeçmiş brief kabul edilerek eksiklerin ve gereksiz yanların çıkarıldığı bir analiz çalışması yapılıyor. Ardından kişiye kendisinden beklenen ek bilgiler iletiliyor. Zaman zaman kısa telefon görüşmeleri yapılarak kişisel ilişkiye dayalı bir süreç geliştiriliyor. Danışmanlığa dayalı bu hizmet kapsamında, içeriği kişinin üretmesi sağlanıyor. Firma bu içeriği en doğru şekilde ifade ederek adaya destek vermiş oluyor.
Türkçe CV hazırlamak için 250 lira ve KDV talep ediliyor. Her bir yabancı dil için ise 50 lira fark ücreti alınıyor. Bu arada bunun süresiz bir servis olduğunu da belirtelim. Yani firmayla çalışan bir yönetici, gelecek yıl herhangi bir değişiklik isteğiyle tekrar destek alabiliyor.
Üst düzey için 'gizlilik' önemli
İş fırsatı açısından üst düzey yöneticiler her şeyden önce gizliliğe önem veriyor. Kendilerinin bilgisi dışında CV'lerinin bir yerlere iletilmesini istemiyorlar. Çok fazla adrese CV göndermeyi de doğru bulmuyorlar. Güvendikleri birkaç danışmanlık firması belirleyip onlar aracılığıyla arayışlarını yürütmeyi tercih ediyorlar. Ya da bazı şirketlerdeki tanıdıklarıyla bilgilerini paylaşıyorlar.
Nicholson International Türkiye Genel Müdürü Mutlu Eroğlu'na göre, üst düzey yöneticiler söz konusu olduğunda basın ve kamuoyuyla daha özet CV'ler paylaşılıyor. Kelime sayısının önemli olduğu sütunlarda yer alan CV'lerin kısa tutulması gereği bunun görünen en basit nedeni. Ancak bunun ötesinde, kişiler sadece istedikleri bilgileri verip gerekli görürlerse CV'lerinin bazı kısımlarını paylaşmama özgürlüğüne sahipler. Yani bilinmek istedikleri gibi bilinme şansları bu noktada var ve bir tercih kullanıyorlar ya da akıl vericileri tarafından o şekilde yönlendiriliyorlar. Yöneticilerin CV'lerinde bir konuya taraf oldukları izlenimini yaratacak bilgiler dikkatlice veriliyor veya bunları paylaşmama yoluna gidiliyor.
Adecco Türkiye Executive Search Direktörü Akgül Can Beyhan da, üst düzey yöneticiler için CV hazırlarken ve güncellerken en önemli konunun 'gizlilik' olduğunu belirtiyor. Çalıştıkları son firmayı yazma konusuna tereddütle yaklaşan üst düzey yöneticilere, isim vermeden firmanın sektörünü belirtmekle yetinmelerini tavsiye ediyor. Beyhan, "Aday, görüşmeye çağrıldığında arzu ederse firmanın ismini paylaşabilir. Aynı şekilde CV'de yer alan firma bilgileri de değerlendirme yapan kişiye fikir vermeli. Ancak rekabet koşulları, gizlilik ve etik çerçeveye de oturmalı" diyor.
Aylin COŞKUNOĞLU NAZLIAKA / HRM Danışmanlık Kurucu Ortağı
"Özgeçmiş iki sayfayı geçmemeli"
Etkili bir CV hazırlarken kısa ama dikkat çekici bir ön yazıya sahip olmasını öneriyoruz. Yine ideal bir özgeçmiş 1-2 sayfayı geçmemeli. Kolay okunabilen, normal ölçülerdeki font ve puntolar kullanılmalı. İş ve eğitim bilgileri tarih sırasına göre en sondan başlayarak belirtilmeli. Tüm iş deneyimlerinde, iş tanımları ve sorumluluk alanları kısaca aktarılmalı. İşe giriş-çıkış ve mezuniyet tarihleri arasında tutarsızlık olmamalı. Bilgisayar ve yabancı dil bilgisi gibi teknik veya kişisel bilgi ve beceriler mutlaka belirtilmeli. İlgi alanları, ödüller, gönüllü faaliyetler gibi bilgiler başvurulan iş ya da kariyer hedefi açısından önem taşıyorsa kısaca bahsedilmeli.
Referans istendiği takdirde işverenler uzun bir listeyle karşı karşıya kalmak yerine kısa ama yeterli bir liste görmeyi tercih ediyor. Adayı yakından tanımayan ama üst düzey unvanlara sahip kişileri referans göstermektense, adayın kendisini yakından tanıyan, birlikte çalıştığı bir yöneticisini ya da ekip arkadaşlarını referans vermelerini öneriyoruz.
Yusuf AZOZ / Kariyer.net Genel Müdürü
"Referansta olumsuz yönler de belirtilmeli"
Referans kontrolü, işe alımın belki de en hassas aşaması. Adayların ve işverenlerin bu süreci sağlıklı yönetmesini sağlamak için sitemizde adayların kullanabileceği bir referans modülü sunuyoruz. Adaylar sistem üzerinden referans istedikleri kişilere e-postayla bu isteklerini belirtiyor. Referans istenen kişi ise görüşlerini yazıyor ve bu görüşler, adayın özgeçmişine ekleniyor. Burada aday kendisine yazılan referansı görmüyor. Böylece çok daha sağlıklı, referans veren kişinin gerçek görüş ve düşüncelerini yansıtan bir online referans sistemi uygulanıyor. Burada en büyük görev, referans veren profesyonele düşüyor. Referansın dürüst ve kişinin profesyonel kimliğiyle ilgili olması gerekiyor. Olumlu yönler kadar, varsa olumsuz noktaların da uygun bir dille belirtilmesi gerekiyor. Zaten bu özelliklerin dışında kalan bir referans yazısı, bir İK uzmanı tarafından kolayca tespit edilip değerlendirme dışı bırakılıyor.
Akgül CAN BEYHAN / Adecco Türkiye Executive Search Direktörü
"CV'nin kişiyi iyi taşımalı"
Bir dönem çok detaylı, uzun CV'ler hazırlamak, sosyal yaşamdan alınmış fotoğraflar koymak ve referans bilgilerini CV'ye eklemek trenddi. Sonrasında daha çok fonksiyonel deneyime ağırlık veren brief CV'ler hazırlanmaya başladı. Şimdi ise iş ilanlarında ayrımcılık yaratmamak için açık pozisyonda aranan kriterler daha hassas ilan ediliyor. Bunun izdüşümü olarak bazı CV'lerde pozitif ayrımcılık olduğu için resme yer vermemek, cinsiyet belirtmemek, medeni halden bahsetmemek gibi tercihler görülüyor. Trendler değişse de en önemli konunun, ilgili CV'nin kişiyi iyi taşıması ve ulaştığı noktada bir iş görüşmesine davet edilmeyi sağlaması olduğu unutulmamalı.
Görüntülü CV için ne dediler?
Mutlu Eroğlu: Henüz yolun başındayız. Biraz hazım gerekiyor. Eski moda versiyonlarla CV hazırlamak insanların halen daha kolayına gidiyor. Bize de halen bildiğimiz formatta hazırlanmış CV'ler geliyor.
Aylin Coşkunoğlu Nazlıaka: İşe alım sürecinde geleneksel yöntemlerin yanı sıra görselliğin ve sosyal medyanın kullanımının önemi giderek artıyor. Yakın geçmişte görüntülü yani video CV'ler etkisini gösterdi. Birçok aday kağıt üzerinde ifade edemediği özelliklerini teknolojinin ve görselliğin yardımıyla ifade etme şansı yakaladı. Bu, özellikle yaratıcılık gerektiren pozisyonlarda, görsel iletişimin yoğun olduğu sektörlerde ön plana çıkıyor. Videonun uzun sürmesi, profesyonel çekilmemesi, verilecek olan bilginin önceden hazırlanmaması istenen etkiyi yaratmayabiliyor. Etkili bir görüntülü özgeçmiş oluştururken çekim kalitesine, önceden hazırlanmış bir akışının olmasına, dış görünüşe ve sunum tekniğine dikkat edilmesi gerek. Süre ise 2-3 dakikayı geçmemeli.
Neslihan Işım: Tıpkı fotoğraf örneğinde olduğu gibi, burada da düzgün bir iş yapmak veya bu fikre hiç yanaşmamak gerek. Gördüğüm bir görüntülü özgeçmiş, dış sesleriyle, görüntü kalitesiyle ve en önemlisi görüntüdeki kişinin heyecanı ve amatörlüğü nedeniyle tam bir felaketti. Kreatif özgeçmişler, görüntülü özgeçmişler sektörel ihtiyaca bağlı olarak tercih edilebilir. Ama enerji sektöründe kariyer yapmakta olan bir CFO'nun elbette buna ihtiyacı yoktur. Ama kurum bunu öngörüyor ve istiyorsa ufak bir bütçe ayrılıp özenli bir özgeçmişin nasıl oluşturulacağını araştırmak gerekir. Bu mini prodüksiyon sizi temsil edecek kalitede olursa, o zaman kullanabilirsiniz.
