HUKUK DEVLETİ İÇİN KAMUOYUNA DUYURU
Siyasal olmayan suçlamalar karşısında da her vatandaşın bilmesi gereken uyarıları öğrenmenizde yarar vardır.
HUKUK DEVLETİNİN YAŞAMA GEÇİRİLDİĞİ, HUKUK GÜVENCESİNİN SAĞLANDIĞI BİR TÜRKİYE İÇİN LÜTFEN OKUYUN...
Sevgili Arkadaşlar, Türkiye Barolar Birliği Başkanı, 57 Baro Başkanı ve Ceza Hukuku alanından üst düzeydeki 14 öğretim üyesi Kamu Oyuna bir bildiri kaleme aldılar. Cumhuriyet Gazetesinden başka bir yerde manşete çıkmayan bu bildiriyi dikkatle okumanızı öneririm. Siyasal olmayan suçlamalar karşısında da her vatandaşın bilmesi gereken uyarıları öğrenmenizde yarar vardır.
Herkes için vazgeçilmez Temel Hak ve Özgürlüklerin teminatı ve geleceğimizin güvencesi olan HUKUK DEVLETİ’ nin güçlendirilmesine yardımcı olmak amacıyla aşağıdaki duyuru kaleme alınmıştır. Avrupa Birliğine giriş sürecindeki ülkemizin, bir süredir gerçekleştirme çabası içinde olduğu Hukuk Reformlarının hayata geçirilmesi için, aşağıda maddeler biçiminde yer verilen konuların gözden geçirilmesi ve aksaklıkların giderilmesi önemli kazanımlar sağlayacaktır. Yasaların “Barolara” yüklediği, Hukukun Üstünlüğüne, İnsan Hak ve Özgürlüklerine bağlı ve saygılı bir düzeye erişme konusunda çaba gösterme görevi ile aydın sorumluluğunu yüklenme ödevini yerine getirme; Ülkenin Ceza Hukuku Alanında çalışan bilim adamları olarak da toplumu aydınlatma yükümü doğrultusunda aşağıdaki konuların kamuoyu ile paylaşılması gereği doğmuştur. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları, Anayasamız ve başta Ceza Muhakemesi Kanunu olmak üzere, diğer ceza mevzuatımız ile temel hak ve özgürlüklerin korunmasına dair evrensel ilkeler ışığında aşağıdaki maddeler kamuoyunun dikkatine saygıyla sunulur.
1.Anayasamıza, Ceza Muhakemesi Kanununa, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine ve taraf olduğumuz diğer uluslararası antlaşmalara göre herkes kişi hürriyeti ve güvenliğine sahiptir.
2.Unutulmamalıdır ki soruşturma ve kovuşturma, Anayasamızda ve yasalarımızda yer alan kişiden kişiye değiştirilemeyecek, emredici kurallara tâbidir.
3.Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesiyle güvence altına alınan, kanunlarla somutlaşan ceza yargılaması kuralları keyfi olarak uygulanır ise, Hukuk Devleti ortadan kalkar. Hukuk Devletinin olmadığı yerde kişi hak ve hürriyetlerinden, yargı bağımsızlığından, yargı güvencesinden, adil yargılanmadan, kişi güvenliğinden söz edilemez.
4.Suçluluğu kesin hükümle sabit oluncaya değin herkes suçsuz kabul edilmek zorundadır. Suçsuzluk karinesi, anayasamızın ve yasalarımızın güvencesi altındadır.
5. Yasama, yürütme ve yargı organları, kişilerin suçsuzluk karinesinden yararlanma hakkını korumakla yükümlüdür. Basın ve yayın organları kesin hükümle mahkûm olmamış kişileri toplum gözünde suçlu ilan edecek yayınlar yapamaz.
6. Hiçbir kamu görevlisi, bireylerin adil yargılanma hakkını ihlal edemez. Aksine davranan kamu görevlileri hukuki ve cezai açıdan sorumlu olacaklarını bilmelidirler. Ancak bu yolla, adil yargılanma hakkı hayata geçirilmiş olur.
7. Bireylerin savunma hakkı kısıtlandığı takdirde Hukuk Devleti giderilmesi olanaksız biçimde zarar görür.
8. Avukatlar, yargının kurucu unsurlarından olan bağımsız savunmayı serbestçe temsil ederler. Avukatların, Yargı görevi yapanlar kapsamında ifade edilmesi, avukatların bu gücünü kuvvetlendirmek amacını taşır. O nedenle de yasadaki “yargı görevini yapanlar deyiminden, hâkimler, cumhuriyet savcısı ve avukatlar anlaşılır”. İddia görevi ne kadar “yetki” ise, savunma görevi de o derece “hak”tır Bu sebeple, avukatların görevlerini yapmaları engellenemez. Avukatlara görevleri sırasında çıkarılan her zorluk, hukuk devletinin önünde bir engeldir.
9. Avukatların soruşturma dosyasını inceleme hakkı keyfi bir biçimde kısıtlanamaz. Gizlilik kararı verilen durumlarda, bu kararın gerekçeli olması zorunludur. Tüm kararlar, sadece hukuki gerekçe değil, esas olarak somut olayın özellikleri dikkate alınmak suretiyle verilmelidir. Terörle Mücadele Kanunu’nun uygulandığı hallerde dahi avukatın, şüphelinin ifade tutanağını, bilirkişi raporlarını ve şüphelinin hazır bulunmak hakkına sahip olduğu adli işlemlere ilişkin tutanakları alma hakkı, gizlilik kararı ileri sürülerek engellenemez.
10. Avukatların dosyayı inceleme yetkileri gizlilik kararlarıyla kısıtlanırken, gizlilik kapsamındaki delillerin basın ve yayın organlarında günlerce yayınlanması/yayımlanması vahim bir hukuk ihlalidir. Bunu yapanlar hakkında gerekli adli işlemlerin yapılmaması ve sorumluların cezasız bırakılması kabul edilemez.
11. Çağdaş ceza yargılamasında sanıktan delile gidilemez. Bu yanlış uygulama 1992 reformu ile ortadan kaldırılmıştır. Bunun yeniden yaratılmasını bir hukuk devletinde kabul etmek mümkün değildir. Önce “olağan bir şüpheli” bulup, sonra onun aleyhine delil arayan uygulama bir hukuk devletinde olamaz.
12. Cumhuriyet savcısı ve onun emrinde görev yapan kolluk, şüpheli ve sanıkların lehindeki delilleri de toplamak ve savunma hakkını korumakla yükümlüdür.
13. Gizli tanık beyanı, adil yargılanmayı etkileyecek şekilde kullanılamaz. Gizli tanığın beyanına yalnızca yan delil olarak başvurulabilir.
14. Kişilere, haklarındaki suçlamalar, ayrıntılı olarak, işlendiği iddia olunan fiil, yani yaptıkları iddia edilen davranışlar, yer ve zaman da içerecek şekilde bildirilmelidir. Suçlama, suçlanan kişiye, mutlaka somut deliller gösterilerek açıklanmalıdır.
15. Suç örgütü kurucusu, üyesi, yöneticisi veya yardımcısı olduğu iddia edilen kişilerin hangi davranışları nedeniyle örgütle ilişkilendirildiği somut deliller gösterilerek ortaya konulmalıdır.
16. Demokratik bir hukuk devletinde herkesin düşündüğünü açıklama özgürlüğü vardır. Kişilerin ifade özgürlüğü çerçevesinde yaptıkları açıklamalar, yazdıkları yazılar, yönelttikleri siyasi veya bilimsel eleştiriler, bir suç örgütünün kurucusu, üyesi ya da yöneticisi olduklarının delili olarak ileri sürülemez.
17. Kişilerin yakalanarak gözaltına alınması sıkı kurallara bağlanmıştır. Bu kurallar, keyfi bir şekilde göz ardı edilerek, kişilerin özgürlükleri kısıtlanamaz.
18. Bir soruşturmada kişinin ifade vermesi gerektiğinde, onun davet edilerek ifadesinin alınması esastır. Kişinin, ifade vermek için yakalanması ve gözaltına alınması hukuka aykırıdır.
19. Yakalanan kişiye, hangi suç nedeniyle yakalandığı, üzerine atılı suç fiili ayrıntılı olarak açıklanmak suretiyle anlatılmalıdır.
20. Gözaltına alınan kişiler, insan onurunu zedeleyen koşullara ve davranışlara tabi tutulamaz, aç, susuz ve uykusuz bırakılamaz. Aksi takdirde anayasal güvenceden söz edilemez.
21. Poliste veya jandarmada susma hakkını kullanan kişiler, derhal Cumhuriyet Savcısının huzuruna çıkarılmak zorundadır. Susma hakkını kullanan bir kişinin gözaltı süresinin uzatılması eşyanın tabiatına aykırıdır. Aksine bir davranış, keyfi muamele ve kişi hürriyetini ihlal suçunu oluşturur.
22. Anayasal bir hak olan susma hakkı, şüpheli veya sanık aleyhine yorumlanamaz.
23. Gözaltı süresini hukuka aykırı olarak uzatmak, kişileri baskı altına almaya, onların direncini kırmaya ve onurlarını zedelemeye yönelik bir kötü muameledir.
24. Kısa sürede bitirilebilecek işlemler üç veya dört güne yayılarak, kişiye son gün, son saatte, uykusuz, yorgun ve aç bir şekilde ifadesini almak kötü muameledir.
25. Kişilerin özel hayatları hukukun koruması altındadır. Arama, özel hayatın gizliliğine müdahaledir. Bu nedenle sıkı şekil şartlarına tabi kılınmıştır. Arama kararı verilmeden önce kanunda yer alan bütün şartların gerçekleştiği titiz bir şekilde değerlendirilmelidir.
26. Aramada temel kural, “yakalanacak kimsenin ”ve/veya” elde edilecek delilin” arama yapılacak yerde bulunduğu konusunda somut verilere dayanan makul şüphenin var olmasıdır.
27. Arama kararında, aramayı gerektiren bütün somut gerekçelerin, delilleriyle birlikte ortaya konulması hukuk devletinde kişilerin özel hayatının korunmasının vazgeçilmez ilkesidir. Dolayısıyla ne arandığı bilinmeksizin ve arama kararında açık ve somut olarak belirtilmeksizin bir şey bulunabileceği varsayım ve umuduyla arama yapılamaz. Bunun aksine davranışlar aramayı hukuka aykırı kılar. Bu yolla elde edilmiş deliller de hukuka aykırı elde edilmiş olur ve yargılamada kullanılamaz.
28. Evi, işyeri, üzeri, aracı aranan kişiye, hangi suç nedeniyle arama işlemi yapıldığı, üzerine atılı suç fiili ayrıntılı olarak açıklanmak suretiyle bildirilmelidir. Arama kararının bir sureti kişiye mutlaka verilmek zorundadır. Gizlilik veya başka bir gerekçe ileri sürülerek arama kararının kişiye verilmesi zorunluluğu bertaraf edilemez.
29. Arama sonunda tutulan tutanağın bir sureti mutlaka kişiye verilmelidir. Teknolojik gelişmeler karşısında, dijital verilerin elde edilmesi, korunması ve bozulmalarının önlenmesi için kanunların ön gördüğü koşullara mutlaka uyulmalıdır. Elde edilen dijital verilerin kovuşturma aşamasında delil olabilmesi için, elde edildikleri anda kanunun ön gördüğü usul ve şartlarda yedeklemesinin yapılarak, bir örneğinin de mutlaka ilgililere verilmesine azami özen gösterilmelidir. Bu kurallar aynı zamanda temel hak ve hürriyetlerin korunması içindir.
30. Arama sırasında kişinin avukatının hazır bulunması hiçbir şekilde engellenemez.
31. Aramanın yapıldığı her mekânda, her odada, arama anında şüphelinin ve avukatının bulunma hakkı vardır. Bu hak kısıtlanacak şekilde, aynı anda birkaç mekânda birden arama yapılamaz.
32. Polis ve jandarma, arama yapılan yeri bulduğu gibi bırakmak zorundadır. Arama yapılan mekân talan edilmiş görüntüsü verecek şekilde bırakılamaz.
33. Arama sonunda, yalnızca suçlama konusu fiille ilgili deliller olabilecek eşyaya el konulabilir. Sonradan değerlendirilmek üzere arama sırasında rastlanan her eşyaya el konulamaz. Aksine uygulama keyfiliktir, suç teşkil eder.
34. Elkoyma işlemi, delillerin sonradan değiştirilmesini önleyecek şekilde, bütün kurallara uyularak gerçekleştirilmelidir.
35. Tutuklama, çok sıkı şartlara bağlanmış bir koruma tedbiridir. Tutuklama, ceza yaptırımı gibi uygulanamaz ve tutukluluk süreleri uzatılarak infaza dönüştürülemez.
36. Tutuklama ve tutukluluğun devamı kararlarında mutlaka gerekçe bulunmalıdır. “Dosya içeriği”, “suçun vasıf ve mahiyeti”, “kaçma veya delilleri karartma şüphesinin varlığı”ndan ibaret soyut cümleler tutuklama gerekçesi olamaz. Tutuklama kararında mutlaka, şüpheli veya sanık hakkında kuvvetli suç şüphesini gösteren deliller açıklanmalı, hangi davranışlarının kaçma şüphesini veya delilleri karartacağı tehlikesini gösterdiği ortaya konulmalıdır.
37. Tutuklama, son çaredir. Yurt dışına çıkma yasağı, teminat gösterme gibi adli kontrol tedbirleriyle amaca ulaşılabilecek hallerde tutuklama kararı verilir ise, kişi hürriyeti hukuka aykırı olarak ihlal edilmiş olur. Adli kontrol kurumunun hayata geçirilmesi kaçınılmazdır.
38. Koruma tedbirleri, Türkiye Cumhuriyetinin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nezdinde mahkûm edilmesine neden olacak şekilde uygulanamaz. Ceza yargılamasının emredici kurallarını ihlal edenler, Türkiye Cumhuriyeti’nin insan haklarını ihlalden dolayı mahkûmiyetine sebep olacaklarını ve ödenecek tazminattan ötürü kendilerine rücu edileceğini bilmelidir.
39. İddianamede, kişiye isnat edilen suçla ilgisi bulunmayan telefon görüşmelerine, sair belgelere ve tanık anlatımlarına yer verilmesi özel hayatın gizliliğini açıkça ihlal eder. Aksine davranışlar suç oluşturur.
40. Telefon dinleme tedbiri kişilerin özel hayatına bir müdahale olduğu için, kanundaki şartların tamamı oluşmadan uygulanmamalıdır. Bu tedbirin son çare olduğu dikkatten kaçırılmamak gerekir.
41. Yargıtay kararlarınca da ortaya konulduğu üzere telefon dinleme tutanakları maddi delillerle desteklenmediği sürece delil olarak kabul edilemez.
42. Toplumda herkesin telefonlarının dinlendiği yönünde oluşan kanaat, bu kanaati destekleyen uygulamalar ve kanıksama “hukuk güvenliğini” ortadan kaldırmaktadır.
43. Yargı güvencesi ancak bağımsız yargıçlarla, güvenceli cumhuriyet savcıları ve avukatlarla sağlanabilir. Bu sonucun yaratılmasını önleyen hukuk kuralları kaldırılmalıdır.
44. Hukuk devletinde hâkimler ve savcılar dâhil hiç kimse hukuka aykırı ve keyfi işlem ve kararları sebebiyle sorumsuz değildir ve olamaz.
45. Temel hak ve özgürlüklerin temel güvencesi, usul kurallarıdır. Usul kurallarına uyulmadan, uyuşmazlığın esası doğru çözülemez. Usul kuralları, esasa feda edilemez ve hafife alınamaz.
46. Ceza soruşturmasını Cumhuriyet Savcısı yönetir. Kolluk görevlileri soruşturmayı yönlendiremez, hâkim ve mahkemelerden doğrudan talepte bulunamaz. Hâkim ve mahkemeler, hukuka aykırı talepleri reddetmek zorundadırlar.
47. Bir soruşturma, toplumu sürekli tedirgin edecek, bireyleri endişeye sürükleyecek yaygınlık, genişlik ve süreklilikte yapılamaz.
48. Ceza davaları her türlü anayasal ve yasal güvence sağlanarak, en kısa sürede bitirilmelidir. Aylarca tutuklu kalınarak duruşma beklemek, adil yargılanma hakkı ile bağdaşmaz.
49. Türkiye Cumhuriyetinde herkes, huzurlu, güvenli, geleceğinden emin bir şekilde yaşama hakkına sahip olduğuna, temel haklarının devletin koruması altında bulunduğuna inanmalıdır. Bireylere bu güveni verecek olan, yürütme ve yargıdır. Kurallara uyulmadığı, kişi hürriyeti ve güvenliği keyfi bir şekilde ihlal edildiği takdirde, Hukuk Devletine duyulan güven kaybolur.
50. Ceza yargılaması kurallarına uyulmaması suçtur. Kurallara uymayan kamu görevlileri hakkında ilgili makamların derhal harekete geçerek adli ve idari soruşturma başlatması gereklidir. Hukuk devleti başka türlü korunamaz. Yargıya güven başka türlü sağlanamaz. Toplumun huzur ve güvenlik içerisinde yaşabilmesi için soruşturma ve kovuşturmada içeriği, kapsamı, önemi ve niteliği ne olursa olsun yukarıdaki kurallara uyulması ve saygı gösterilmesi kaçınılmazdır.
HUKUK DEVLETİNİN YAŞAMA GEÇİRİLDİĞİ,
HUKUK GÜVENCESİNİN SAĞLANDIĞI BİR TÜRKİYE İÇİN.
BAROLAR
Av. Özdemir ÖZOK - TBB BAŞKANI
Av. Muammer AYDIN - İSTANBUL BAROSU BAŞKANI
Av. Özdemir SÖKMEN - İZMİR BAROSU BAŞKANI
Av.Zafer KÖKEN - ANTALYA BAROSU BAŞKANI
Av. Sümer GERMEN - AYDIN BAROSU BAŞKANI
Av.Muzaffer MAVUK - BALIKESİR BAROSU BAŞKANI
Av. İzzet Varan - ARTVİN BAROSU BAŞKANI
Av. Ali Haydar Dereli - GÜMÜŞHANE BAROSU BAŞKANI
Av.Şeref YILDIZ - BARTIN BAROSU BAŞKANI
Av. Tülay ÖMERCİOĞLU - ÇANAKKALE BAROSU BAŞKAN
Av. Adil DEMİR - DENİZLİ BAROSU BAŞKAN
Av. Faruk SEZER - EDİRNE BAROSU BAŞKANI
Av. Göksel OKUMUŞ - KIRKLARELİ BAROSU BAŞKANI
Av. Cumhur ARIKAN - KOCAELİ BAROSU BAŞKANI
Av. Fadıl Ünal - MANİSA BAROSU BAŞKANI
Av. Mustafa İlker GÜRKAN - MUGLA BAROSU BAŞKANI
Av. Ahmet M. GÖRGÜN - TEKİRDAĞ BAROSU BAŞKANI
Av. Ali Galip ERGÜL - SİNOP BAROSU BAŞKANI
Av. Vacit Öktem - SAKARYA BAROSU BAŞKANI
Av. Cemal İNCE - YALOVA BAROSU BAŞKANI
Av.İbrahim Kerem ERTEM - ZONGULDAK BAROSU BAŞKANI
Av. Gazanfer GÜNLER - BOLU BAROSU BAŞKANI
Av. Gökhan MARAŞ - KIRŞEHİR BAROSU BAŞKANI
Av. Gamze Budak - ISPARTA BAROSU BAŞKANI
Av. Nüşirevan ELÇİ - ŞIRNAK BAROSU BAŞKANI
Av. A.Sinan AKGÖL - HATAY BAROSU BAŞKANI
Av. R. Kadri SEPTİOĞLU - ELAZIĞ BAROSU BAŞKANI
Av. Aziz ERBEK - ADANA BAROSU BAŞKANI
Av. Zahit SÖYLEMEZ - MUŞ BAROSU BAŞKANI
Av. Aziz Canatar - GAZİANTEP BAROSU BAŞKANI
Av. Naci TURAN - ERZURUM BAROSU BAŞKANI
Av. Halime AYNUR - BİLECİK BAROSU BAŞKANI
Av. Necip KORKMAZ HAKKARİ BAROSU BAŞKANI
Av. Mahmut GÜVEN MARDİN BAROSU BAŞKANI
Av. Mehmet Emin AKTAR DİYARBAKIR BAROSU BAŞKANI
Av. Yusuf YILDIRIM ESKİŞEHİR BAROSU BAŞKANI
Av. Necat ANIL SAMSUN BAROSU BAŞKANI
Av. Nazik DİZDAROĞLU TUNCELİ BARO BAŞKANI
Av. Mezher YÜREK BİTLİS BAROSU BAŞKANI
Av. Timur DEMİR - AĞRI BAROSU BAŞKANI
Av. Rıza ALBAY - UŞAK BAROSU BAŞKANI
Av. Atilla ÖNAL - ORDU BAROSU BAŞKANI
Av. Cevdet UCUNGAN - KARS BAROSU BAŞKANI
Av. Yahya DEMİRKOL - ŞANLIURFA BAROSU BAŞKANI
Av. Ünal YILMAZ - SİVAS BAROSU BAŞKANI
Av. Abdülkerim YENİL - AKSARAY BAROSU BAŞKANI
Av. Gültekin UZUNALİOĞLU - GİRESUN BAROSU BAŞKANI
Av. Can TEKİN - ERZİNCAN BAROSU BAŞKANI
Av.Mustafa NECMİ ÖNCÜL - NEVŞEHİR BAROSU BAŞKANI
Av. Ateş HATİNOĞLU - RİZE BAROSU BAŞKANI
Av. Kerim Gökhan ŞANCI - KARAMAN BAROSU BAŞKANI
Av. M. Ali ÖZEL - SİİRT BAROSU BAŞKANI
Av. Selahattin SARIOĞLU - MALATYA BAROSU BAŞKANI
Av. İdris ŞAHİN - ÇANKIRI BAROSU BAŞKANI
Av.Mehmet İhsan DARENDE - KASTAMONU BAROSU BAŞKANI
Av.Hüseyin SEZGİN - OSMANİYE BAROSU BAŞKANI
Av. Ethem DEMİRBAŞ - KIRIKKALE BAROSU BAŞKANI
Av.Zeki KAHRAMAN - BURSA BAROSU BAŞKANI
AKADEMİSYENLER
Prof.Dr. Uğur ALACAKAPTAN
Prof.Dr. Duygun YARSUVAT
Prof.Dr. Erdener YURTCAN
Prof.Dr. Köksal BAYRAKTAR
Prof.Dr. Emin ARTUK
Prof.Dr. Durmuş TEZCAN
Prof.Dr. Timur DEMİRBAŞ
Prof.Dr. Bahri ÖZTÜRK
Prof.Dr. Metin FEYZİOĞLU
Prof.Dr. Ersan ŞEN
Prof.Dr. F. Selami MAHMUTOĞLU
Doç.Dr. Ümit KOCASAKAL
Doç.Dr. Serap KESKİN KİZİROĞLU
Yar.Doç.Dr.Yılmaz YAZICIOĞLU
